AI in de muziekindustrie: yay or nay?
Waar gaat het naartoe met Artificial Intelligence (AI)? Om te begrijpen wat het voor ons kan betekenen, moeten we eerst snappen wat het wel en vooral ook niet is. Dat was de insteek van BumaStemra, Sena en NVPI Muziek, die in december artiesten, componisten en andere professionals samenbrachten tijdens AI en de Muziekindustrie in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Een programma vol lezingen, panelgesprekken, live-interviews, inspiratiesessies en workshops bood een duik in de wereld van AI en muziek.
Bij aankomst is de foyer volgelopen met een ons-kent-ons aan mensen, allemaal nieuwsgierig naar de vraag van de dag: waar gaat het naartoe met AI? AI wordt omschreven als technologie waarmee machines taken kunnen uitvoeren die normaal menselijk denkvermogen vereisen. Vraag ChatGPT wat AI niet kan en er komt uit dat AI geen emoties, eigen mening of begrip kent. Maar zijn dat niet juist essentiële ingrediënten voor creativiteit? De vraag of AI zelf creatief kan zijn, wordt tijdens de eerste talk van de dag, verzorgd door keynote speaker Maarten Lamers van de Universiteit Leiden, deels ontrafeld.
Wie is de creatieveling?
In vogelvlucht vertelt Maarten Lamers boeiend over de evolutie van AI, wat gaandeweg weer nieuwe vragen oproept. Want wanneer je als creatief professional AI gebruikt, wie is er dan creatief: AI of de promptschrijver? Een sluitend antwoord blijft nog even uit, maar een blik op het verdere dagprogramma geeft goede hoop.
Als overgang naar de verschillende sessies die volgen, nodigen dagvoorzitter en moderator Angelique Houtveen de organisatoren van AI en de Muziekindustrie - Marcel Gelauff (BumaStemra), Anne de Jong (NVPI) en Markus Bos (Sena) – uit voor een ‘voorwoord’, waarna je als bezoeker wordt geconfronteerd met keuzestress. Van de 14 geplande sessies kun je er vier bijwonen. Nieuwsgierig makende titels zoals ‘De ethische dilemma’s van AI’, ‘Verantwoorde generatieve AI’ en ‘De rol van AI in de muzikale evolutie’, maken de keuze niet makkelijker.
Het tijdperk van de AI-verslinders
We sluiten als eerste aan bij ‘De hybride componist’, waarin wordt gedemonstreerd hoe een muzikale samenwerking tussen mens en AI eruitziet. Al snel blijkt dat de zaal voor de sessie van mediacomponist Matties Grooten te klein is. Met alle zitplaatsen gevuld en een grote groep staande mensen, gaat de sessie van start. Matties laat zien hoe hij AI inzet als medemuzikant voor instrumenten die hij zelf niet bespeelt - en dat in minuten in plaats van dagen. Het is slechts een kwestie van weten welke software je nodig hebt voor welk doel. Kennis is macht, en in het geval van AI helemaal. Demonstratie na demonstratie laat zien hoe AI creatieve ideeën kan ondersteunen. Vivaldi’s Four Seasons aangevuld met klimaatdata voor een futuristische 2050 versie? Check. Billie Jean van Michael Jackson gezongen door Elvis? Ook check. Matties demonstreert zelfs hoe je met je stem een melodietje neuriet, waarna software daar een muzikale versie van maakt met elk gewenst instrument. Componeren lijkt ineens voor iedereen binnen handbereik.
In de interactieve sessie ‘De rol van AI in de muzikale evolutie’ leren we van Niels de Jong (TAmbr Sonic Branding) dat menselijke intuïtie en inzicht nog altijd onmisbaar blijven - juist om het kaf van het koren te scheiden. De ruis van slechte muziekproducties zal met de komst van AI alleen maar toenemen, wat betekent dat de menselijke blik des te belangrijker wordt. Het publiek is verdeeld: sommigen zien AI als een kans, anderen als een bedreiging. Dat wordt vooral zichtbaar tijdens de afsluitende discussie.
AI als creatieve side-kick
Onze dag eindigt met een live-interview met DJ Don Diablo, die lyrisch is over kunstmatige intelligentie. Hij heeft er zelfs een tweede carrière mee gecreëerd als Digital Artist. Zijn verhaal gaat dieper in op hoe AI creativiteit democratiseert. ‘Door AI kan ik als artiest dichter bij mezelf blijven, omdat ik meer met eigen hand kan ontwikkelen: zelf een albumcover maken, zelf een videoclip creëren.’ Volgens hem heeft AI zijn creativiteit juist versterkt en hem teruggebracht naar hoe hij als jonge DJ begon: alleen, ’s nachts, zonder anderen nodig te hebben. ‘Mensen verzetten zich in eerste instantie altijd tegen verandering’, vervolgt hij. ‘Maar de komst van de grammofoonplaat, waarmee we ineens thuis naar muziek konden luisteren, heeft live muziek niet vervangen. Net zo min als elektronische instrumenten traditionele instrumenten hebben doen verdwijnen.’ Zo zullen we uiteindelijk ook AI omarmen in de muziekwereld - totdat een nieuwe generatie opgroeit in een wereld waarin AI simpelweg vanzelfsprekend is.
Dit is een artikel uit onze Festival Special 'The digital dance floor is yours'.
